Good Practices
Het belang van face-to-face interactie in blended cursussen
De laatste jaren is er een duidelijke trend zichtbaar naar steeds meer online onderwijs. Inmiddels zijn er wereldwijd al ruim 800 universiteiten die volledige online vakken aanbieden, maar ook een hele studie online volgen is tegenwoordig geen uitzondering meer. Ook op middelbare scholen is deze trend zichtbaar, neem bijvoorbeeld leerlingen die het vak wiskunde D via het online platform ‘Wiskunde D Online’ volgen. Daarnaast is blended onderwijs, waarin een mix gemaakt wordt van online componenten en real-life onderwijs, sterk in opkomst. Er is echter weinig onderzoek gedaan naar het effect van deze trend op intrinsieke motivatie, terwijl intrinsieke motivatie heel belangrijk is. Daarom maakte ik hier – onder begeleiding van Ralph Meulenbroeks – mijn afstudeerproject van, tijdens mijn Science Education and Communication masteropleiding aan de Universiteit Utrecht.
Intrinsieke motivatie
Intrinsieke motivatie leidt tot meer plezier, interesse en betere prestaties. In een bekende motivatietheorie, the Self-Determination Theory, is beschreven dat ieder mens drie psychologische basisbehoeften heeft:
- Autonomie
- Competentie
- Relatie/verbondenheid
Als deze basisbehoeften vervult zijn, heeft dit een positief effect op de intrinsieke motivatie. Maar het omgekeerde is ook waar. Als er niet voldaan wordt aan één van de basisbehoeften, kan dit negatieve gevolgen hebben voor de intrinsieke motivatie.
De trend naar meer online onderwijs gaat hand in hand met de afname van face-to-face contact. De hypothese is dat dit een negatief effect heeft op het gevoel van relatie en competentie, en daarmee ook op de intrinsieke motivatie van studenten. Daarom heb ik onderzoek gedaan naar het belang van face-to-face contact in het ondersteunen van de intrinsieke motivatie tijdens een blended cursus.
Het onderzoek
Om dit te onderzoeken bekeek ik een twaalfweekse blended bachelorcursus in de natuurkunde. Deze cursus bestond uit tweewekelijkse colleges, en tussendoor moesten studenten in de online leeromgeving instructievideo’s bekijken en oefenen met opgaven. Ook was er een online forum waar studenten vragen konden stellen aan zowel medestudenten als de docent.
Om de twee weken zijn er vragenlijsten afgenomen tijdens de colleges om het verloop van de intrinsieke motivatie te meten. Daarnaast zijn er vijf studenten geïnterviewd, om het effect van zowel de online leeromgeving als de face-to-face colleges op het waargenomen gevoel van autonomie, competentie en relatie te achterhalen.
Resultaten
Uit de vragenlijsten blijkt dat de intrinsieke motivatie van de studenten hoog is en gedurende de cursus ook hoog blijft. De interviews brachten aan het licht dat de face-to-face colleges ook daadwerkelijk hebben bijgedragen aan het waargenomen gevoel van competentie en relatie. Hier werden verschillende redenen voor genoemd, onder andere:
- Studenten stelden liever een vraag tijdens het college dan op het forum, omdat ze de vraag dan beter konden verwoorden, ze even snel een schets konden maken voor de docent en doorvragen makkelijker was.
- Het face-to-face contact droeg bij aan het begrijpen van het vak.
- Het enthousiasme van de docent tijdens de colleges en het contact met medestudenten werd gewaardeerd.
Conclusie
De belangrijkste conclusie van mijn onderzoek is dat, in deze case study, face-to-face contact het gevoel van competentie en relatie bij studenten ondersteunde en daarmee ook een positief effect had op de intrinsieke motivatie van de studenten. Wees je dus bewust van het belang van face-to-face interactie bij het ontwerpen van blended en online cursussen!
Auteur: Lieke Marijnen