Een nieuwe kans voor digitaal onderwijs? 

Hieronder lees je de blog van Kees Hooyman, natuurkundedocent van het St. Bonifatiuscollege in Utrecht. Hoewel online onderwijs niet zijn voorkeur heeft, is het hem gelukt om met video’s en quizzen zijn lessen interessanter te maken voor de leerlingen en leuker voor hemzelf.

Online lesgeven vind ik vooral saai, en vaak niet erg effectief. Ik staar naar een zwart scherm, en ik voel of hoor geen enkele reactie van mijn leerlingen. Ik hoop dat mijn verhaal een beetje goed overkomt, maar niemand durft een vraag te stellen. Leerlingen ‘een beurt’ geven durf ik in de bovenbouw niet te doen, daarvoor vinden ze natuurkunde al veel te moeilijk. Ik mis het contact met de leerlingen en ik schat dat zij mijn enthousiasme ook missen. Eigenlijk zijn alle dingen die het onderwijs voor mij een leuke werkplek maken eventjes verdwenen. 

Na de les ben ik nog uren bezig om het huiswerk van leerlingen te bekijken en registreren. Bij veel leerlingen zie ik dat ze in grote lijnen het antwoordboekje overschrijven. Anderen leveren pas na lang aandringen iets in via de chat. En enkelen verdwijnen van de radar. 

Video’s via Powerpoint

Ik moet iets anders verzinnen, want dit werkt niet. Door een toeval ontdek ik dat je met Powerpoint ook een filmpje kunt maken. Als basis gebruik ik de samenvattingspowerpoint van de methode. Met wat betere teksten en plaatjes wordt dat al vrij makkelijk een stevig en helder verhaal. Bij elke sheet spreek ik een tekst in en als ik er niet tevreden over ben, doe ik dat stukje gewoon opnieuw. Dat maakt het mogelijk om een goed opgebouwd verhaal te vertellen.  

Het verhaal begint bij de natuurkundige fenomenen en van daaruit wordt geleidelijk opgebouwd naar de formules. Het verhaal loopt al een stuk beter dan een ‘live’ les. Bovendien kunnen de leerlingen de video in hun eigen tempo bekijken en waar nodig terugspoelen. 

Van een powerpointpresentatie kun je een uitlegvideo maken met tekst, beeld en ingesproken uitleg.

Digitale quiz

Na de ‘uitlegvideo’ starten de leerlingen met een digitale quiz. Deze quizzen maak ik in Teams of in Socrative. Bij Socrative kun je feedback toevoegen en dat is vaak erg zinvol. In Teams zit daarentegen een optie om vragen te beoordelen. Ik zorg dat de vragen in de quiz goed aansluiten bij de video. De vragen helpen om de uitleg in de video beter te begrijpen en van daaruit op te bouwen richting formules. Eerst eenvoudige berekeningen, daarna iets complexer. Daarbij is de feedback erg belangrijk. De leerlingen krijgen de bevestiging dat ze op de goede weg zijn, of uitleg als het antwoord niet juist was. Dat werkt veel beter dan de vragen uit het boek en leerlingen worden gestimuleerd om ook de volgende vraag te maken. Voor mij is het makkelijker om te zien wat iedereen aan het doen is. 

Het kost me wel veel tijd om zowel video’s als digitale quizzen te maken voor de drie klassen die ik nog heb. Gelukkig weet ik dat mijn collega’s daar dankbaar gebruik van zullen maken. Bovendien ontstaan er ook nieuwe dingen. In 4 havo krijgt het keuzeonderwerp ‘Weer en Klimaat’ een echte facelift, net als de module ‘Forensisch onderzoek’ bij NLT. In 5 vwo maken we een handige combinatie van ‘Elektromagnetisme en Kern- en deeltjesprocessen’. Aan de reacties van leerlingen merk ik dat ze het wel waarderen en het huiswerk wordt beter gemaakt. Maar of het echt een verbetering is, weet ik pas als ik de leerlingen gesproken heb. 

Blended learning

De combinatie van uitlegvideo en digitale quizzen is ook een prima optie voor als we straks weer ‘normaal’ les mogen geven. De uitlegvideo wordt dan het huiswerk. In de les kan ik vervolgens de dia’s van de presentatie nog eens laten zien en vragen aan de klas stellen. Een effectieve en compacte manier om de stof te bespreken, en er blijft veel tijd over om in de les vragen te maken.Bovendien kunnen de leerlingen de Powerpoint gebruiken bij de voorbereiding van de toets.  

Een ander voordeel is dat je een paragraaf vaak makkelijk in twee stukjes kunt knippen, met bij elk deel een uitlegvideo en digitale vragen. Dat betekent twee digitale lessen, gevolgd door een les waar we de complexe opdrachten weer gewoon in het schrift gaan maken. Blended learning schijnt dat te heten. Ik denk dat dit echt een nieuwe kans is voor digitaal onderwijs. 

Docenten die belangstelling hebben voor het ontwikkelde materiaal kunnen contact met Kees opnemen: k.hooyman@boni.nl.