De ervaringen van Wouter van Joolingen met het observatiesysteem

Sinds eind 2017 beschikt het TLL over een observatiesysteem met acht camera’s. Wouter van Joolingen, wetenschappelijk directeur van het Freudenthal Instituut, heeft al met de camera’s gewerkt en vertelt in dit artikel over zijn ervaringen. “Veel promovendi, onderzoekers en leraren (in opleiding) zouden hier goed gebruik van kunnen maken. De enige beperking is dat het in het TLL moet, dus je moet de klas hierheen halen in plaats van dat jij naar de klas gaat.”

Wouter heeft het observatiesysteem gebruikt om twee lessen op te nemen, die onderdeel uitmaakten van een Lesson Study. Van de acht camera’s gebruikte hij er zes. Twee camera’s namen een totaalbeeld van de les op, en de andere vier camera’s waren op groepjes leerlingen gericht. Dit ging heel goed. De komende tijd zullen Wouter en de promovendi en studenten van het Freudenthal Instituut het observatiesysteem nog veel vaker gaan gebruiken. We stelden Wouter een aantal vragen over zijn ervaringen tot nu toe.

Wat is de meerwaarde van het observatiesysteem t.o.v. reguliere opname-apparatuur?

“Ik vind de grootste meerwaarde dat je acht verschillende beelden met audio kunt opnemen die gesynchroniseerd zijn. Als er op een bepaald moment iets in de klas gebeurt, weet je dat de andere camera’s ook precies datzelfde moment vangen. Je kunt zo een situatie van meerdere kanten bekijken, zonder dat je daar speciale kunstgrepen voor moet doen. Dat zit gewoon in het systeem ingebouwd! Daarnaast is het fijn dat de camera’s er standaard hangen, zodat je ze op elk gewenst moment kunt gebruiken.”

Wie zou je aanraden om het observatiesysteem te gaan gebruiken?

“Iedereen die het verloop van een les, met of zonder Lesson Study aanpak, wil volgen. Het observatiesysteem is goed geschikt voor zowel close-up observaties van individuen, zodat je bijvoorbeeld precies kunt zien en horen wat een leerling doet, als voor opnames van de hele klas. Veel promovendi en onderzoekers zouden hier dus goed gebruik van kunnen maken. Ik zou ook zeker de lerarenopleiding aanraden het observatiesysteem te gebruiken, zodat proeflessen van alle kanten gefilmd kunnen worden. Het enige nadeel is dat het in het TLL moet, dus je moet de klas hierheen halen in plaats van dat jij naar de klas gaat.”

Heb je tips voor anderen die het observatiesysteem gaan gebruiken?

• “Het belangrijkste is om van tevoren even te oefenen. Zorg ervoor dat alles klaar staat. Maak een configuratie en sla deze op.
• Realiseer je dat de camera’s verplaatst kunnen worden. Ze zijn wel aan het buizenstelsel in het plafond geklikt, maar je kunt ze loshalen en er op andere plekken weer aanklikken.
• Je kunt eenzelfde gebeurtenis vanuit meerdere hoeken filmen. Zeker als je geïnteresseerd bent in bijvoorbeeld non-verbale communicatie kan dat heel nuttig zijn. En speel daar ook vooral een beetje mee!
• Als je het observatiesysteem gebruikt voor close-up opnames, dan krijg je de meeste informatie als je een dubbel kanaal maakt: één camera van boven en één camera vanaf een andere plek.
• Als je recht van boven een groepje wil filmen, dan kun je het beste een groepsgrootte van maximaal vier hanteren. Als je grotere groepen hebt, dan kun je de camera’s schuin en vanaf iets grotere afstand op de groep richten.
• Controleer aan het begin bij de regie-unit of alles goed binnen komt. Let er specifiek op dat de audio werkt. Op de microfoon zit een mute-knopje dat je gemakkelijk per ongeluk in kan duwen.
• Ga vooral een keer kijken en probeer het uit! Ik ben zeker bereid om in een kwartiertje uit te leggen hoe het systeem werkt, meer heb je ook niet nodig.”

 Auteur: Miranda Overbeek (Freudenthal Instituut)